مطالب علمی

همه چیز در مورد دیابت

همه چیز در مورد دیابت

 دیابت یا Diabetes نوعی اختلال متابولیکی است که در آن متابولیسم گلوکوز دچار اختلال شده و افزایش گلوکز خون (اگر درمان نشود) باعث ایجاد اثرات مخرب بر بدن بیماران دیابتی خواهد داشت. از علایم بالا بودن قند خون می توان به تکرر ادرار، احساس تشنگی و گرسنگی زیاد اشاره کرد. در صورت عدم درمان عوارض جبران ناپذیری را بر بدن بیمار خواهد گذاشت. عوارض حاد دیابت عبارتند از: کتواسیدوز دیابتی و کمای هیپر اوسموتیک. عوارض جدی بلند مدت دیابت نیز شامل بیماریهای قلبی عروقی، سکته، نارسایی مزمن کلیه، زخم در پا، و عوارض چشمی می باشد.

امروزه حدود 29 میلیون نفر در آمریکا با دیابت زندگی می کنند. بر اساس پیش بینی سازمان بهداشت جهانی WHO آمار مبتلایان به دیابت تا سال دوهزار و سی دو برابر خواهد شد. خوشبختانه بواسطه درمانهای مناسب بیماراندیابتی طولانی تر از قبل و با کیفیت بهتری زندگی می کنند. اگر دیابت دارید این نکته بسیار مهم است که انتخابهایی داشته باشید که خودتان و آنهایی که دوستشان دارید را سلامت نگهدارید.

بیماری دیابت پر هزینه ترین اختلال غدد در جهان و تعداد افراد دیابتی در جهان تقریبا 346 میلیون نفر تخمین زده می شود. در هر ده ثانیه دو فرد به دیابت مبتلا می شود و در هر هشت ثانیه یک بیمار به دلیل دیابت می میرد و حتی بیماری دیابت عامل 1 میلیون قطع عضو در سال است. تقریبا نود درصد افراد دیابتی، مبتلا به دیابت نوع دو بوده و تقریبا پنجاه درصد افراد دیابتی از بیماری خود اطلاعی ندارند. کشورهای هندوستان و چین بیشترین آمار مبتلایان به دیابت را دارد. نیمی از بیماران ديابتی در اثر بيماريهاي قلب و عروق جان خود را از دست می دهند. با گذشت پانزده سال از شروع دیابت دو درصد ديابتی ها دچار نابينايي و ده درصد دچار دیگر عوارض شديد چشمي خواهند شد. حدود ده تا بیست درصد ديابتی ها در اثر عوارض كليوي جان خود را از دست می دهند. نیمی از مبتلايان به بیماری ديابت دچار عوارض عصبي در اثر دیابت خواهند شد. تقریبا چهار میلیون نفر در ایران به دیابت مبتلا می باشند در حالی که پنجاه درصد این افراد از دیابت خود بی اطلاع هستند. سن ابتلا به بیماری قند غیر وابسته به انسولین یا دیابت نوع دو در جهان 55 تا 65 سالگی می باشد ولی متاسفانه در ایران سن ابتلا 45 تا 50 سالگی است. مطالعات اخیر در ایران نشان دهنده این واقعیت است که 8/7% از جمعیت 25 تا 60 ساله ایران مبتلا به دیابت می باشند. و نهایتا دیابت معمولترین عامل کم بینایی و حتی نا بینایی در کشورمان است

 

انواع (طبقه بندی) دیابت یا بیماری قند یا مرض قند

طبق طبقه بندی انجمن دیابت آمریکا، انگلیس، استرالیا و اروپا دیابت به قرار ذیل طبقه بندی می شود:

1- دیابت نوع یک یا  IDDM که اختصار  Insulin Dependent Diabetes Mellitus است (دیابت شیرین وابسته به انسولین)

2- دیابت نوع دو یا NIDDM  که اختصار  Non-Insulin Dependent Diabetes Mellitus است (دیابت شیرین غیر وابسته به انسولین)

3- دیابت پنهانی یا واسطه ای

4- دیابت حاملگی

5- دیابت ایجاد شده توسط از بیماری ها و بعضی شرایط

6- دیابت نامتعادل یا شکننده

 

-        دیابت نوع یک (1) یا دیابت وابسته به انسولین

دیابت نوع یک یا وابسته به انسولین در اثر تخریب و از دست رفتن سلول های بتا در جزایرلانگرهانس (Langerhans) پانکراس یا لوزالمعده می باشد که به فقدان تولید انسولین منجر خواهد شد. عاملی که دقیقا موجب تخریب جزایرلانگرهانس  می شود مشخص نیست، اما در بعضی موارد ممکن است یک ویروس عامل آن باشد، احتمال نقش خود ایمنی رانیز نباید فرموش نمود. تقریبا همیشه در زمان شروع دیابت، آنتی بادیهای (Antibody) تثبیت کننده کمپلمان (Complement) علیه سلول های جزایر لانگرهانس قابل شناسایی است و سرکوب سیستم ایمنی با داروی سیکلوسپورین (Cyclosporine) تا حدی می تواند عملکرد جزایر لانگرهانس را حفظ نماید. در هر حال بهبودی دائم و ماداملعمر بطور طبیعی بدست نمی آید و به دلیل اینکه درمان با این روش (سرکوب سیستم ایمنی فرد را مستعد بیماریهای عفونی خطرناک می کند) خطرناک است، لذا جهت استفاده متداول مناسب نخواهد بود. شیوع بروز بیماریهایی چون آدیسون (Addison’s)، بیماری های تیروئید(Thyroid)، آنمی پرنیسیوز (Pernicious anemia) در دیابت وابسته به انسولین بیشتر است و به نظر می رسد در دیابت هایی که همراه با آنتی بادی های علیه  سلول جزایر لانگرهانس هستند بوجود آیند.
این نوع دیابت (دیابت وابسته به انسولین) مستقیما به ارث نمی رسد، با این وجود بعضی از افراد احتمال دارد استعداد به ابتلا به دیابت را نیز به ارث ببرند، که در این افراد افزایش استعداد ابتلا به این نوع دیابت با بعضی از انواع HLA نشان داده شده است. تنها در حدود 50% از دوقلوهای یکسان با دیابت وابسته به انسولین به طور هماهنگ مبتلا به دیابت هستند و دردر بین مابقی موارد فقط یکی از دوقلوها دیابتی می باشد.

 

-        دیابت نوع دو (2) یا همان دیابت شیرین (ملیتوس) غیر وابسته به انسولین

تقریبا 90 تا 95% افراد دیابتی، به دیابت غیر وابسته به انسولین یا نوع دو مبتلا هستند. در این نوع دیابت بر خلاف دیابت نوع یک بیمار برای بقاء و پایداری زندگی کمتر نیاز به تزریق انسولین کمتر پیدا می کند.

دیابت نوع 2 خود به دو دسته تقسیم می شود:
1) دیابت حاصل از چاقی
2) دیابت غیرچاقی
در بیماران مبتلا به دیابت غیر وابسته به انسولین پانکراس توانائی ترشح انسولین را دارد ولی مقدار و غلظت انسولین در خون این بیماران کاهش، یا افزایش و یا حتی طبیعی است که علت آن نیز ناشناخته است.
چاقی یکی از شناخته شده ترین علامت همراه این نوع دیابت (نوع 2) است. قابل توجه آنکه زنانی هم که نوزادان چاق یا افراد فامیل چاق داشته اند برای ابتلا به این نوع دیابت در مراحل بعدی زندگیشان مستعدترند، در اکثر این موارد دیابت توارث نقش بالقوه ای دارد، در بعضی از خانواده ها این نوع دیابت یک طرح ارثی دارد. اکثر بیماران دیابتی این خانواده ها با مصرف کلروپروپامید الکل (Choloropropamid alchol) دچار برافروختگی خواهند شد. دوقلوهای یکسان نیز تقریبا اکثر مواقع برای دیابت غیر وابسته به انسولین یا نوع 2 هماهنگ اند، یعنی هر دو دیابتی می شوند.

 

-        دیابت پنهانی یا واسطه ای

این حالت دیابت پنهان مربوط به وضعیتی است که در آن میزان گلوکز خون در حالت ناشتا مقداری از میزان طبیعی بیشتر است. در این افراد مقدار قند خون در حد واسط بین افراد سالم و افراد دیابتی می باشد، به این وضعیت غیر طبیعی را دیابت پنهانی می گویند.

 

-        دیابت بارداری

دیابت بارداری فقط در زنانی که در دوران بارداری هستند، دیده می شود و طبقه بندی دیابت در آن ها بعد از زایمان و در زمانیکه این افراد حامله نیستند مشخص می شود.
بارداری خود دیابتوژنیک می باشد بدین معنی که اختلال در تست تحمل گلوکزoral glucose tolerance test یا OGTT وجود دارد اما قند خون ناشتا دذ حدطبیعی است. در این افراد مهمترین بحث جلوگیری از ایجاد جنین بزرگ بوده و نیز این افراد احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 در آینده در حدود 60% می باشد. حدودا 50% قند ، 30% چربی و 20%  پروتئین در مواد غذائی این افراد باید باشد. در بسیاری از کشورها بیماران دیابتی را از هفته 34 تا زمان زایمان بستری می کنند. اما قبل از آن با کنترل مکرر قند خون توسط خود بیمار و تزریق انسولین با پمپ مربوطه، قند خون را کنترل می نمایند. در هفته 16 تا 18 بارداری جهت تشخیص هر عامل غیر طبیعی در جنین، سونوگرافی انجام می شود.

 

-        دیابت ناشی از بیماری ها و بعضی شرایط

این نوع دیابت انواع مختلفی دارد، مانند دیابت ایجاد شده توسط داروها و نیز مواد شیمیائی و دیابت ثانویه بعلت بیماری پانکراس و غدد دیگر ایجاد می گردد.

 

-        دیابت نامتعادل یا شکننده

این بیماری دیابت کاملا متفاوت با بقیه است. این بیماری بیشتر در اوایل زندگی بوجود می آید اما هرگز نباید این دیابت را مشابه دیابت جوانان (نوع یک) تصور کرد. در واقع مقدار قند خود افراد مبتلا به دیابت نامتعادل بسیار متغر بوده تغییراتی را نشان می دهد، بدین سان که قند خون در این افراد با سرعت و بدون امکان پیش بینی و بدون هیچ قاعده و نظمی، بالا و پایین می رود. در دیابت نامتعادل متابولیسم مواد کربوهیدراته (قندی) بی نهایت ناپایدار می باشد.